Medalla de ouro cidade de Vigo

26/11/2012

En maio de 1986 Valentín Paz-Andrade foi condecorado coa Medalla de ouro cidade de Vigo. Durante a homenaxe, pronunciou o seguinte discurso:

Non podería a miña cativa voz tomar o seu turno, deixarse escoitar agora, despois das moito mais autorizadas que xa se ouviron, sin adiantarse a reconocer que falo con unha hipoteca sobre as palabras. Unha hipoteca da gratitude pol-o rasgo de xentileza e de fidalguia que da Corporación Municipal de Vigo, tan esgreviamente representada en ésta mesa e de todos vosoutros, amigos presentes e até ausentes, estou a recibir.

Sóbrame saber, e non por hábito de finxida humildade, que non son merecente do galardón que agora recibo. Nin da Medalla de Ouro da Cibdade, nin de outro premio de mais baixa xerarquía.

Tampouco sería xusto calar agora que cantos merecimentos supoñedes contraidos por min, ao longo de unha accidentada vida, non son mais que un espellismo, ou tal vez unha falsa imaxen, que brota da vosa nobleza, do xeneroso ollar con que me mirades. Fonda satisfacción para min que sempre entendin a amistade como unha segunda relixión.

Levo incorporado a vida d-esta cibdade sesenta e catro anos. Cheguéi a ela na primavera do 22 con un titulo de Abogado cuasi sin estrenar e miña pluma de xornalista cultivada desde os tempos de estudante no Instituto de Pontevedra. Todo, canto chegaría a ser despois saía de tan sinxela premisa.

A miña transferencia a Vigo desde a tranquila anadía que era d-aquela a capital da provincia, supuxo para min unha descoberta, unha fecunda e deslumeante revelación. Para min como galego, xa alertado contra as servidumes e as opresións que viña soportando a sua terra.

Principalmente toméi conciencia plena da forza do destino que se acugula no mar. A inesgotabel fonte de progreso e fartura que a fronteira oceánica ofrece aos pobos riveiráns, e singularmente a Galiza. Ao mesmo tempo impuñase a un a necesidade de que unha verdade tan elemental fose compartida e comprendida a fondo pol-o resto dos españoles, dominados por unha mentalidade mesetaria, na que a cabeza mais ilustre que era d-aquela a de Don José Ortega y Gasset, se titulaba “meditador de Guadarrama”, sin que a influencia do mar inspirara páxina algunha de su impoñente obra.

Aquela mentalidade supoñía tomar partido contra a xeografia e contra a historia. Para min era peor ainda que resultara radicalmente oposta a prosperidade de Galiza, ao dereito a unha condición mellor que eu cobizaba para todos os galegos.

Xa está claro, pol-o tanto, que cando eu puxen definitivamente os pés en Vigo, de mans dadas as que aquél mestre glorioso que foi Castelao, o norte da miña acción estaba ben determinado. Certamente que non faltarian cantos de sereias susurrados no noso ouvido, que non atoparían eco. Nos xa tiñamos escoitado outros cantos, como aquél de Martin Codax:

E no sagrado, en Vigo,

bailaba corpo belido,

amor ey.

Bailaban as ondas do mar cheo de promesas, camiño de inesgotable fartura. Bailaban na imaxinación dos homes os incentivos do desenvolvimento industrial, os camiños do progreso que, con cabeceira en Vigo, ainda tiñan de ser percorridos.

D-esta maneira foi como eu descubrín en Vigo, que o mar era a miña vocación nativa, deica entón mais ou menos encuberta. Despois, desde Vigo, por homes con os que sempre vivín en intimidade, levada a limites de espansión insospeitada. Ao hemisferio austral, e aos océanos Indico e Pacífico donde os homes de mar de Galicia ainda siguen a sua loita valerosa e fecunda, da que viven milleiros de fogares da nosa terra.

Con todo o que agora digo, non quero decir que a min Vigo me deba algo. Quero decir todo o contrario. Quero decir que si algo son a Vigo llo debo, e fólgome moito en recoñecelo así. Vigo revelóume o camiño pol-o que eu debía marchar, até queimar as enerxias pol-a prosperdade de Galiza.

Para todos proclamo o meu mais fondo agradecimento. Para a Corporación Municipal e ao seu esforzado e esclarecido Presidente Manoel Soto en primeiro termo. Para todos os que esta noite me brindades a vosa impagable compaña n-este acto. E de un xeito especial a aqueles que ostentan a primacía de compañeiros do periodismo e da toga, xa que do brazo de uns e de outros se abriron os longos camiños que na miña vida teño percorrido.

E unha derradeira lembranza para aqueles que xa non están con nos, para tantos amigos que a fouce de Marte prematuramente segóu. Na sua memoria quero rematar desfollando como unha roseira lirica este pensamento de Ernesto Sabato:

“O martirio de alguns non se perde o tumulto ou no caos, senon que pode alcanzar o corazon de outros homes, para os remover e salvar”

Hotel Samil, 23 de maio de 1986